نبرد ملازگرد نوشته ی: آنادردی کریمی *

یکی از جنگ های بسیار مهم و سرنوشت ساز، نبرد ملازگرد است. این جنگ بین سپاه سلجوقی به رهبری آلپ ارسلان و سپاه بیزانس به رهبری رومانوس دیو جانوس در 463 هـ.ق / 1071 م رخ داده است. پژوهشگرانی چون هراندپاسدرماجیان ، نویسنده تاریخ ارمنستان و دیویس مورخ آمریکایی تعجب می کنند که چرا جای مهمتری در صفحات تاریخ به آن اختصاص نداده اند. نویسنده اول ، این نبرد را مهم تر از فتح قسطنطنیه بدست ترکان عثمانی می داند. هرچند ممکن است این نظریه تا حدودی اغراق آمیز باشد ولی با توجه به نتایج کوتاه مدت و دراز مدت آن نمی توان منکر شد که نبرد ملازگرد براستی یکی از جنگ های مهم و سرنوشت ساز تاریخ است.

پروفسور علی سویم، در کتاب کم حجم ولی پر ارزش خود این نبرد را با استفاده از منابع غربی و اسلامی شرح و توضیح داده است. صادقانه، اذعان می کنیم که این کتاب، چه مستقیم و چه غیر مستقیم ، فراوان سود جسته ایم. متأسفانه نویسنده محترم ، به روش امروزین ، منابع و مآخذ مورد استفاده را در هر پاراگراف و یا صفحه بطور دقیق مشخص نساخته است. تنها در پایان کتاب، منابع و مآخذ را بطور کامل ذکر کرده است. مقاله نبرد ملازگرد دکتر حسین آلیاری (سال 46) نیز مورد استفاده قرار گرفت که به جهت استفاده از منابع اصلی قابل توجه است و البته سالها از نگارش آن گذشته است. این نکته در مورد کتاب علی سویم نیز صادق می باشد. (سال چاپ 1971) ما تقریباً از تمامی منابع در دسترس « دوران سلجوقی » در نگارش مقاله سود جسته ایم.